Маруха Мария Николаевна 7 мая 2015
Маруха М.Н., ынвэцэтоаре де лимбэ ши литературэ молдовеняскэ,град дидактик I
Обьектул: Лимба ши литература молдовеняскэ
Класеле : а 3-я ши а 4-а
Субьектул лекцией:О кэлэторие ын цара Фолклорулуй
Тимпул нечесар: 45 де минуте
Типул лекцией: де консолидаре а куноштинцелор)
                   де дезволтаре а ворбирий орале ши скрисе;
Обьектив женерал:
                  -формаря деприндерилор де ворбире оралэ ши скрисэ ла елевий       
             алолингвь;
                 -трезиря интересулуй фацэ де обьект;
                 -едукаря драгостей де царэ,де трекутул ей;
                 -дезволтаря деприндерилор де а дискута ла темэ;
Обьективе де реферинцэ:
                 -сэ конверсезе ла темеле пропусе;
                 -сэ евиденциезе есенциалул;
                 -сэ селектезе материалул ла ун субьект(темэ)пропус;
                 -сэ речите челе студияте антериор;
                 -сэ диалогезе пе маржиня унор ситуаций;
                 - сэ формулезе корект рэспунсурь;
                 -сэ алкэтуяскэ ку синониме,антониме,ымбинэрь де кувинте, пропозиций;
Обьективе операционале:
                  -Сэ поатэ акорда субстантивул ку аджективул ши субстантивул ку 
                    вербул;
                  -сэ поатэ нуми повестя дупэ фрагментул читит;
                  -сэ поатэ континуа провербул дупэ ынчепутул дат;
               
               
Стратежий дидактиче(методе ши техниче)
                
                -конверсаций;
                -системул де екзерчиций;
                -лукрул ку материалул демонстратив ши дидактик;
                -аргументэрь;
                -опиний
 
 
 
 
 
Тема :О кэлэторие ын цара Фолклорулуй
Мотто «Повештиле ши гичиториле карактеризязэ омул ши лумя ынконжурэтоаре.
 
  
Ынвэцэторул : Копий,чя май маре богэцие рэмасэ де ла стрэбунь сынт повештиле,каре не дескриу вяца ши карактерул омулуй.
Ынвиораря вербалэ:
Ын фацэ авець доуэ кувинте:
     ФОЛКЛОР                                  ПОВЕСТЕ
Алкэтуиць кувинте ку фиекаре литерэ дин ачесте кувинте ши скриеци-ле пе таблэ ши ын каете.
ФАТЭ                                                       ПАСЭРЕ
ОМЭТ                                                      ОКЬ
ЛАКРИМЭ                                              ВЫНТ
КАСЭ                                                       ЕПУРЕ
ЛАК                                                         САНИЕ
ОГРАДЭ                                                  ТРАКТОР
РАЦЭ                                                       ЕЛЕФАНТ
 
КАПТАРЯ АТЕНЦИЕЙ:
Ынвэцэторул:- Фолклорул е креацие популарэ оралэ.Ынкипуици-вэ о царэ маре,ын каре сынт мулте ораше. Ачастэ царэ е ФОЛКЛОРУЛ. Сэ ведем че ораше сынт ын ачастэ царэ.
Аминтици-вэ дин че е алкэтуит фолклорул?
                 Пэянженул( балладе,повешть,гичиторь,кынтече бэтрынешть,провербе,зикэторь,леженде).
Ку фиекаре кувынт елевий алкэтуеск ымбинэрь де кувинте.
*Баладе популаре,интересанте,тристе;
*Повешть популаре,веселе,лунжь,скурте,деспре анимале;
*Гичиторь веселе, деспре анимале,деспре оамень,скурте;
*Кынтече бэтрынешть де жале,де паче,деспре рэзбой,де драгосте,тристе;
*Провербе скурте,лунжь,куноскуте;
*Зикэторь векь,ной,куноскуте;
*Леженде векь,интересанте,историче.
                                                    Демерс дидактик:
(СЕ АУДЕ О ДОЙНЭ)
Дина речитэ ун фрагмент динтр-о дойнэ.
                           Дойна
Дойнэ,дойнэ,кынтек дулче!
Кынд те-ауд, ну м-аш май дуче,
Дойнэ,дойнэ,верс ку фок!
Кынд рэсунь, еу стау пе лок.
Бате вынт де примэварэ,
Еу кынт дойна пе афарэ,
Де мэ-нгын ку флориле
Ши привигеториле.
Ынвэцэторул :С-о аскултэм пе Виктория ку о поезиоарэ дин фолклорул копиилор.
Лунэ ноуэ,лунэ ноуэ,
Тае черу-н доуэ
Ши не дэ ши ноуэ:
Мие жумэтате,
Цие – жумэтате,
Ла варэ- букате,
Ла тоць сэнэтате!
Ынвэцэторул : Сынтець браво. Акум ной порним ын кэлэторие.
       -Прима стацие есте «Повестя популарэ».
ЫНВЭЦЭТОРУЛ
Мареле Еминеску а спус,кэ  «…повестя есте партя чя май фрумоасэ а вьеций оменешть. Ку повешть се лягэнэ лумя,ку повешть се адоарме…».
    -Копий, ын цара повештилор се поате афла нумай ачел ом, каре куноаште мэкар о повесте. Че повешть але попорулуй рус куноаштець?( Ын лимба русэ нумеск).
- Коза и 7 козлят(Капра ку 7 езь)
-Петушок,золотой гребешок(Кукошелул ку кряста де аур)
-Три поросенка(Трей пурчелушь)
-Василиса Прекрасная (Василиса Пряфрумоасэ)
-Колобок(Гогоаша).
-Иван_царевич и серый Волк
-Три богатыря
-Соловей Разбойник
-Курочка ряба.
Ынвэцэторул : Сынтець браво.Сэ-мь спунець акум че повешть молдовенешть куноаштець?
-Фата бабей ши фата мошнягулуй;
-Пунгуца ку дой бань;
-Капра ку трей езь;
-Повестя луй Харап Алб;
-Повестя луй Стан- Пэцитул;
-Соакра ку трей нурорь;
-Урсул пэкэлит де вулпе;
-Дэнилэ Препеляк;
-Повестя Поркулуй;
-Иван Турбинкэ;
-Фэт-Фрумос дин лакримэ;
-Кэлин –Небунул;
-Фрумоаса лумий;
-Борта -вынтулуй;
Да, елевь, сынтець браво.
Ынвэцэторул: Нумиць ероий дин повештиле пе каре ле-аць читит.
(Балаурул,Иван Турбинкэ,баба Клоанца, фата бабей,фата мошнягулуй,кукошул,лупул,калул нэздрэван,соакра,Дэнилэ Препеляк,Фэт-Фрумос ш.а.
Ынвэцэторул:-Елевь,спунець,дупэ пэреря воастрэ,каре динтре ерой сынт нумиць позитивь(положительные) ши каре-с негативь(отрицательные)?
Елевий: -Позитивь сынт ачей ,каре сынт бунь ла инимэ, фак бине, ажутэ куйва, яр негативь сынт чей ,че фак рэу, сынт ленешь, рэй.
Ынвэцэторул: -Нумиць ероий позитивь дин повештиле читите.
Позитивь: фата мошнягулуй,мошнягул,кукошул,мотанул ынкэлцат,Фэт- Фрумос,урсул,калул нэздрэван,капра,езий , Харап Алб ш.а.
Негативь: лупул,фата бабей,баба,боерул,вулпя, спынул(дин повестя «Харап Алб»),баба Хырка…
 
Ынвэцэторул : Че повешть сынт асемэнэтоаре ын литература молдовеняскэ ши ын литература русэ?
Елевий: «Фата бабей ши фата мошнягулуй ши повестя русэ «Фийка дряптэ ши чя витрегэ»(«Дочь и падчерица»).
 Елевий: « Капра ку 3 езь ши повестя русэ «Капра ку 7 езь».(«Коза и семеро козлят»)
 
Ынвэцэторул Сынтець браво. Акум вэ пропун ун фрагмент –ынсченаре дин повестя «Фата бабей ши фата мошнягулуй» ши вом ведя кум сынт карактеризате фетеле.
 
Копакул: Фатэ фрумоасэ ши харникэ,курэцэ-мэ де омизь,удэ-мэ ши ынгрижеште-мэ!
 
Фата бабей: Да? Ши сэ-мь мурдэреск мынуцеле мэмукэй ши але тэтукэй?
Ауторул: Ши а плекат май департе фата бабей,дар копакул а рэмас некурэцит.
 Ятэ веде копакул кэ се апропие де ел о фетицэ ку фаца блындэ ши хотэры с-о роаже ши пе еа.:
Копакул: Фатэ фрумоасэ ши харникэ,курэцэ-мэ де омизь,удэ-мэ ши ынгрижеште-мэ!
 
Фата мошнягулуй: Акуш те курэц,те уд ши вей креште маре ши ротат.
 
Ауторул:
    Ши с-а пус пе лукру фата мошнягулуй:а стрынс тоате омизиле,а удат копакул  ши апой а порнит ын друмул сэу.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Елевь,че путець спуне деспре фата бабей?
ЕЛЕВИЙ: Еа е ленешэ,цыфноасэ,алинтатэ.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Да кум е фата мошнягулуй?
ЕЛЕВИЙ: Фата мошнягулуй е харникэ,фэрэ ка сэ гындяскэ  мулт саре ын ажутор копакулуй.
 ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Акум аскултаць кытева фрагменте ши сэ спунець дин че повешть сынт еле. ФРАГМЕНТЕЛЕ ДИН ПОВЕШТЬ СЕ ЧИТЕСК ПЕ ФОНУЛ УНЕЙ МЕЛОДИЙ ПОПУЛАРЕ.)
 
 А)   «…Трей езь кукуець ,
Мамей уша дескуець,
Кэ мама в-адуче воуэ:
 Фрунзе-н бузе
Лапте-н цыце,
Дроб де саре
Ын спинаре,
Мэлэеш
Ын кэлкэеш,
Смок де флорь
Пе субсуорь.»         ( «Капра ку трей езь»)
 
   Б)  «Кукуригу! боерь марь,
Даць пунгуца ку дой бань!»( «Пунгуца ку дой бань»)
 
В) Нич ну-й пасэ де Нэстасэ;
Де Никита нич атыта!            ( «Дэнилэ Препеляк»)
   
Ынвэцэторул:Сынтець браво.Кред кэ аць обосит.Сэ не одиним пуцин.
Пауза динамикэ
Лучь,соаре,лучь,
Кэ ць-ой спарже нучь,
Нучь ши ку алуне,
Каре сынт май буне;
Кэ ць-ой да чирешь,
Ешь ,соаре,ешь!
 
Ынвэцэторул: Акум фиць атенць ши гичиць деспре чине се ворбеште ын урмэтоареле рындурь:
   Еу алунг ярна жероасэ,
Време вэ адук фрумоасэ,
Сынт микуц ши фрумушел
Ши мэ кямэ….            (ГИОЧЕЛ)
Ынвэцэторул:Браво.Аць гичит.Че аць аскултат?
ЕЛЕВИЙ: Ам аскултат ши ам гичит о гичитоаре.
Ынвэцэторул :Дар спунеци-мь ,вэ рот, кум кредець,ын че царэ не вом опри?
ЕЛЕВИЙ:  Ын ЦАРА ГИЧИТОРИЛОР.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Корект. Гичиториле креате де попор сынт фоарте фрумоасе.Читинду-ле ку атенцие,не ымбогэцим лимба,афлэм мулте лукрурь деспре вяца стрэбунилор ноштри. Ын сериле де ярнэ оамений де ла царэ се май адунэ ши астэзь ла шезэторь.Фемеиле ши фетеле се ынтрек ла торс,ла ымплетит,яр бэрбаций ши флэкэий- ла спус басме ши гичиторь.
 Еу вэ пропун кытева гичиторь, яр рэспунсул ыл вець гэси ынтре десенеле де пе таблэ.
 
1.Штергэрел вэргат,песте сат арункат.
                                                    ( Куркубеул)
2.Чине принде шоричей
Ши-й дуче ла мотэней?
                             ( ПИСИКА)
3.Фрумосэ-й ла кулоаре,
Юте-й ла пичоаре,
Коада-й лунгэ ши стуфоасэ
Ши е маре минчуноасэ.
                                     ( Вулпя)
4.Чине ку кынтекул сэу
Дездиминяцэ трезеште тоатэ лумя?
                                     (Кукошул)
 
5.Куй ый плаче сэ се-мбраче
Ын кожок ку мий де аче?
                                                ( Аричул)
6.Войничел ку корнишоаре
Умблэ ку каса-н спинаре.
                                                (Мелкул)
7.Чине ындрэжеште фокул
Ши-шь спалэ мереу кожокул?
Тоарче-нтруна ку мулт спор
Фэрэ фуркэ ши фуйор?
                                                ( Писика)
8.Ну-й туфэ,дар аре фрунзе,
Ну-й кэмашэ,дар  е кусутэ,
Ну-й ом ,дар повестеште.
                           (Картя)
 
9.Умблэ мошул прин пэдуре
Дупэ змеурэ ши муре.
                                         ( Урсул)
10.Оасе роаде,
Стэ ын кушкэ,
Пе душманий сэй ый мушкэ…
                                       ( Кынеле)
  
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Елевь,вэ рог сэ нумиць аджективе пентру кувинтеле дате(куркубеу,ариче,мелк, писикэ,урс,кыне,карте) ши унеле сэ ле скриець ын каете.
Елевий
Куркубеу фрумос, мултиколор, маре, дублу.
Ариче гимпос, мик, стрынгэтор;
Мелк мик, тынэр;
Писикэ сомнороасэ, албэ,сурэ, маре, микэ, куратэ;
Кыне юбит,маре,симцитор;
Карте интересантэ,веке,ноуэ,гроасэ,субцире;
Ынвэцэторул: -Акум сэ десчифрэм лексиколажул де пе таблэ.Де-асупра фиекэруй кувынт десчифрат атырнэм десенул кореспунзэтор динтре таблоуриле каре ле ведець.
 
МелКынеКукошУрсВулпеКуркубеуПисикэКарте
Вэ пропун сэ нумиць ши сэ скриець ын каете антонимеле,синонимеле  кувинтелор скрисе пе таблэ:
1-а групэ де елевь скрие антонимеле
Принде- скапэ
Се трезеште-се кулкэ
Фрумоасэ-урытэ
Душмань –приетень
Лунгэ- скуртэ
А 2-а групэ де елевь скрие синонимеле
Синониме
Май девреме- май диминяцэ
Се трезеште- се скоалэ
А принде- а лови
Приетен-товарэш
Авере-богэцие
Ал трейля рынд алкэтуеште ымбинэрь де кувинте, апой тоць ымпреунэ
 алкэтуеск пропозиций ку унеле дин еле.
Се скоалэ девреме, ворбэ лунгэ, рокие фрумоасэ,приетен бун,богэция ноастрэ.
Ерь мэмика мь-а кумпэрат о рокие фрумоасэ.
Е бине кынд ай мэкар ун приетн бун.
Мэмика се скоалэ девреме,дар се кулкэ тырзиу.
Чине се скоалэ май диминяцэ,май департе ажунже.
Ворба лунгэ-й сэрэчия омулуй.
Ынвэцэторул: Сынтець браво,дражий мей.
 
     4.        Сунэ балада «Миорица» ын интерпретаря луй Н.Сулак.
Ынвэцэторул: Чине поате спуне ын че царэ ам ажунс?
ЕЛЕВИЙ: Ам ажунс ын  ЦАРА БАЛАДЕЙ.
 ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Корект.Елевь,ной ла уна дин шединцеле черкулуй фолклорик ам студият ачастэ оперэ.Кум се нумеште?
 УН елев: - Ачаста е балада «Миорица».
Ынвэцэторул: Чине поате прелунжи ачастэ баладэ?
               …Яр чел унгурян
             Ши ку чел врынчан
             Мэри се ворбирэ
            Ши се сфэтуирэ:
            Пе ла апус де соаре
            Сэ ми-л омоаре
            Пе чел молдовян,
            Кэ-й май ортоман.
           Ши аре ой май мулте,
           Мындре ши корнуте
           Ши кай ынвэцаць,
           Ши кынь май бэрбаць…
 Ынвэцэторул: Мулцумеск.Спунеци-мь,вэ рог,чине сынт ероий баладей?
ЕЛЕВИЙ: Мама,трей чобень,оица нэздрэванэ.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Кум есте чобэнашул молдовян?
ЕЛЕВИЙ: Ел е бун ла инимэ,грижулиу,ышь юбеште мама,е витяз пентру кэ ну се теме де моарте.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Дар кум сынт чобений врынчан ши унгурян?
Елевий: Ей сынт рэй,хапсынь.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Аминтици-вэ,че баладе ам май читит.
ЕЛЕВИЙ:
         -Миорица
         - Груя луй Новак
         - Кодрянул
         - Мештерул Маноле
Аскултаць ун фрагмент дин баллада «Груя луй Новак»
Коло-н дял, ла крышма Станей
Унде-шь бяу друмеций баний
Ши хайдучий гологаний,
Шаде Груя бя вин рече
Ши ку музикэ петрече.
Майкэ-са де весте- а принс
Ши ла ел аляргэ-нтинс.
-Груя,Груя,фэтул меу,
Че фачь пентру Думнезеу?
Ну е тимп де кефуит,
Дар е тимп де плугэрит.
Скоалэ ши ла тырг те ду
Винде калул пе дой бой,
Армеле пе алций дой,
Май авем акасэ дой,
Ешь ла плуг ку шасе бой.
Груя дездедиминяцэ
Се скоалэ ши ла тырг се дуче.
Винде калул пе дой бой,
Армеле – пе алций дой,
Нумай сабия о ласэ,
Яр дин тырг вени акасэ.
-Уйте,майкэ,бой пе-алес,
Дар ла плуг ку чине ес?
-Ян ку сорэ-та Докица.
Груя дездедиминяцэ се трезеште
Апой плугул ышь гэтеште
Ши ла мункэ се порнеште.
Арэ пынэ ла амязэ,
Ярэ дупэ че прынзирэ,
Яр де лукру се –апукарэ.
-Груе,Груе,фрэциоаре,
Уйте че нор кэтре соаре.
-Ну е нор,да турчь пэгынь
Че ау урэ пе молдовень.
Вин    ку тоций кА сэжята
Кяр пе мине мэ ши катэ…
 
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Елевь,деспре че не повестеск баладеле?
Елевий: Деспре лупта бинелуй ку рэул,деспре соарта омулуй.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ: Вэ плак баладеле? Де че?
Елевий: Пентру кэ се асямэнэ ку повештиле.
 
     Тоталуриле лекцией:
Ынвэцэторул.Елевь,ам ажунс ла финеле лекцией. Сэ не ынтоарчем ла мотоул лекцией («Повештиле ши гичиториле карактеризязэ омул ши лумя ынконжурэтоаре».
Читинд повешть, гичинд гичиторь,ной афлэм карактерул омулуй?
Елевий : Да,афлэм кум есте омул: харник,бун ,фрумос,рэу.
ЫНВЭЦЭТОРУЛ:Да лумя ынконжурэтоаре(натура,анималеле) сынт карактеризате ын повешть ши гичиторь?
Елевий: -Да. Афлэм каре анимал е фрикос,каре е виклян,фрумос,жингаш.
Ынвэцэторул: Деч,путем спуне,кэ моттоул не-а карактеризат лекцияде астэзь? Акум нумэраць кыте инимьоаре авець ши  вом афла  нотеле де азь.
Коментаря нотелор.
 
Деоарече ам ворбит деспре повешть,вэ пропун сэ десенаць ун ероу дин повесте.Фиекаре  дин вой аре пе банкэ о фоае де хыртие,пе таблэ де асемень есте атырнатэ о фоае. Десенаць ун ероу ла доринцэ.Ешиць пе рынд ла таблэ ши унул десенязэ капул,алтул окий ш.а.м.д.
 
Дупэ че фиекаре терминэ десенул сэу ведем че кулорь ау алес елевий ши афлэм диспозиция лор.
 
     Лукрул пентру акасэ:
-Де гэсит 2-3 гичиторь ши рэспунсул сэ-л десенаць.
    В-ам прегэтит о сурпризэ.Аузиць,чинева бате ла ушэ?
   (Интрэ Гугуцэ.)
Копий,кред кэ л-аць куноскут пе Гугуцэ,ероул повестирилор луй Спиридон Вангели? Сэ аскултэм че дореште сэ не спунэ.
ГУГУЦЭ: Бунэ зиуа. Ам венит сэ фэ феличит ку сэрбэтоаря,каре ам сербат-о курент,Зиуа Ындрэгостицилор.Вэ дореск сэнэтате,сукчесе ла ынвэцэтурэ ши вое бунэ.( ЫМПАРТЕ ЛА ТОЦЬ ЕЛЕВИЙ КЫТЕ О фЕЛИЧИТАРЕ).
Ла реведере.
Ынвэцэторул: Ла реведере.Вэ мулцумеск де лекцие.